Όταν οι Μύθοι έχουν τη μυρωδιά του Καφέ

Κατά τον 18ο αιώνα η γηραιά ήπειρος έγινε κοιτίδα πολιτισμού φιλοξενώντας καλλιτέχνες και δημιουργούς που έφευγαν από τις ΗΠΑ και την αυστηρή ποταπαγόρευση για να βρουν “καταφύγιο” και έμπνευση στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα έδωσε “φτερά” και στα εγχώρια ταλέντα που έψαχναν τον δημιουργικό οίστρο σε Καφέ, μπιστρό και μπαρ. Προσωπικότητες των Γραμμάτων, των Τεχνών και της Πολιτικής άνθισαν στα Ιστορικά Καφέ, που διαχρονικά “μεθούν” με το άρωμα και τον χαρακτήρα τους όλους εκείνους που ψάχνουν κάτι παραπάνω από ένα φλιτζάνι καφέ, κάτι παραπάνω από ένα ποτό.
Tην ιστορία αυτή, τη γοητευτική άνθιση του ευρωπαϊκού -κυρίως- πολιτισμού, μέσα από τα Καφέ, διηγείται στην Πολιτιστική Διαδρομή ο Διεθνής Πολιτιστικός Οργανισμός “Δρόμος Ιστορικών Καφέ” προβάλλοντας τις ιδιαιτερότητες και τα μοναδικά στοιχεία κάθε Καφέ. Παρέα θα περιηγηθούμε στα σημαντικότερα Ιστορικά Καφέ του Κόσμου, όλα μέλη του “Δρόμου Ιστορικών Καφέ”, ανακαλύπτοντας τις γοητευτικές πλευρές τους, τη μακρά ιστορία τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τα έκαναν τόσο μοναδικά και ανεπανάληπτα.
Καλωσορίσατε στο ταξίδι μας!

Καφέ «Κήπος» (est. 1870, Χανιά, Κρήτη)

Στο πιο δροσερό σημείο της πόλης των Χανίων, μέσα στον Δημοτικό Κήπο, δεσπόζει το Καφέ “Κήπος”, ένα Καφέ με μακρά και σπουδαία Ιστορία. Το 1870, ο Ρεούφ Πασά, Τούρκος Διοικητής της Κρήτης, δημιούργησε & δώρισε στον Δήμο Χανίων την έκταση που σήμερα είναι ο Κήπος. Ήταν το πρώτο κοινωφελές έργο για τον τόπο, αφού ουσιαστικά, μετέτρεψε μια χέρσα έκταση που βρισκόταν έξω από τα τείχη της τότε πόλης, σε όαση για τους κατοίκους της. Τότε, το ομώνυμο Καφέ ήταν ένα κομψότατο κιόσκι.

Με την πάροδο των χρόνων το Καφέ –και χάρη στην προνομιακή του θέση- έγινε ένα από τα καίρια σημεία συνάντησης στα Χανιά. Μεταπολεμικά ο χώρος εξελίχθηκε, διατηρώντας πάντα την ιστορία του, ενώ –αξίζει να σημειωθεί- ότι κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας λειτούργησε για ένα διάστημα και ως Βουλή. Πολιτιστικό στέκι ανθρώπων των Τεχνών, των Γραμμάτων και της σύγχρονης Πολιτικής ελληνικής Ιστορίας ήδη από την αρχή της λειτουργίας του, ο “Κήπος” φιλοξένησε λαμπρές προσωπικότητες όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Έλενα Βενιζέλου, ο Νίκος Καζαντζάκης, η Σοφία Βέμπο, ο Κώστας Καρυωτάκης, ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ο Μίκης Θεοδωράκης, η Μαρία Κάλλας, ο Αλέξανδρος Ωνάσης, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μάνος Κατράκης, και πολλοί ακόμα… .

Από τα τέλη του 19ου αιώνα, στο Καφέ μέσα στο Δημοτικό Κήπο παρουσιάζονταν θεατρικές παραστάσεις από θιάσους και «μπουλούκια» της εποχής, καθώς και κινηματογραφικές προβολές. Το 1905 λειτούργησε στο χώρο και θερινός κινηματογράφος. Μια απρόσμενα ενδιαφέρουσα πολιτιστική εστία με επίκεντρο το Ιστορικό Καφέ «Κήπος», όπου απολάμβαναν πριν και μετά τις παραστάσεις τον καφέ και το απεριτίφ τους οι αστικές –κατά κύριο λόγο- οικογένειες του τόπου.

Το Ιστορικό Καφέ «Κήπος» άρχισε να παίρνει τη μορφή που έχει σήμερα από το 1936 και ύστερα. Με διάκοσμο που παραπέμπει ευθέως σε βιεννέζικο Καφέ, ξύλινο εσωτερικό και μαρμάρινα τραπεζάκια, μοιάζει παράλληλα με θεματικό μουσείο, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ του, θαυμάζοντας την έκθεση ιστορικής φωτογραφίας, τα πλήθος ιστορικά ντοκουμέντα, όπως για παράδειγμα μια χειρόγραφη καρτ ποστάλ που είχε γράψει ο Νίκος Καζαντζάκης, αλλά και αντικείμενα του παρελθόντος, αρμονικά δεμένα με το παρόν.

Στις μέρες μας, και έχοντας πλέον συμπληρώσει εκατόν πενήντα χρόνια δυναμικής παρουσίας στον τόπο και σημαντικότατης διαδρομής στο χρόνο, το Ιστορικό Καφέ «Κήπος» εξακολουθεί να είναι σημείο σπουδαίας ιστορικής, πολιτιστικής και κοινωνικής αναφοράς για την πόλη των Χανίων, έχοντας καταφέρει να δημιουργήσει και να διατηρεί διαχρονικά γέφυρες ανθρώπινης επικοινωνίας, ψυχαγωγίας και πολιτισμού.

Το Καφέ “Κήπος” αποτελεί θεματοφύλακα της άυλης και υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς, αδιαμφισβήτητη εστία πολιτισμού και σημείο αναφοράς δημιουργικών συναντήσεων. Τον Αύγουστο του 2013, οργανώθηκε και εγκαινιάστηκε στο Καφέ η Έκθεση Ιστορικής Φωτογραφίας με θέμα την ιστορία του χώρου από την ίδρυσή του το 1870 έως και σήμερα. Την έκθεση επιμελήθηκε η τότε προϊσταμένη του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, Ζαχαρένια Σημανδηράκη και φιλοξενείται μόνιμα στους εσωτερικούς χώρους του Καφέ,  εμπλουτίζοντας, ως αναπόσπαστο κομμάτι, τη μοναδική ταυτότητα και ατμόσφαιρα του χώρου.

Στο Καφέ φιλοξενούνται διαρκώς μοναδικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, μουσικές βραδιές, θεατρικές παραστάσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις ζωγραφικής, θεματικές βραδιές και πολλά ακόμα πολιτιστικά δρώμενα.

Με αφετηρία την μαγευτική ιστορία του χώρου, ο ιδιοκτήτης –από το 1988 μέχρι και σήμερα- της επιχείρησης Ιστορικό Καφέ «Κήπος», Βασίλης Σταθάκης, εμπνεύστηκε και δημιούργησε τον «Δρόμο Ιστορικών Καφέ». H ιδέα του «Δρόμου», μιας πολιτιστικής Διαδρομής που θα ενώνει τα Ιστορικά Καφέ διεθνώς, προβάλλοντας και προασπίζοντας την ιστορικότητα και την ιδιαίτερη κληρονομιά τους, ξεκίνησε στις 8 Απριλίου 2014, οπότε και υπογράφηκε η ιδρυτική πράξη του Συνδέσμου Ιστορικών Καφέ Ευρώπης (EHICA). Την 1η Οκτώβρη 2020, ο EHICA μετεξελίχθηκε σε Διεθνή Πολιτιστικό Οργανισμό με την ονομασία «Δρόμος Ιστορικών Καφέ» προς πιστοποίηση από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Και το ταξίδι συνεχίζεται…