H ιστορία της βάφλας ξεκινά από την αρχαιότητα και «ταξιδεύει» μέχρι τις μέρες μας! Η λέξη βάφλα, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα (“waffle”) εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην αγγλική γλώσσα το 1725. Προέρχεται από την ολλανδική λέξη wafel, η οποία έχει τις ρίζες της στη μεσαιωνική λέξη wafele. Στα λεξικά μπορεί κανείς να συναντήσει επίσης τη λέξη wafele η οποία εμφανίστηκε στα τέλη του 13ου αιώνα και την προγενέστερη γαλλική λέξη walfre ( 1185) που και οι δύο σήμαιναν κέικ ή κηρήθρα.
Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, η ιδέα της «βάφλας» ξεκίνησε από τους Έλληνες, οι οποίοι έψηναν ένα γλυκό που έμοιαζε πολύ με κέικ ανάμεσα σε δυο καυτές μεταλλικές πλάκες. Το έδεσμα φαίνεται πως είχε μεγάλη απήχηση, διότι τελικά πέρασε σταδιακά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ως μίγμα, χρησιμοποιούσαν αλεύρι, νερό ή γάλα και αρκετά συχνά αβγά. Στη συνέχεια η ζύμη αυτή ψηνόταν στη φωτιά, ανάμεσα στις πλάκες που διέθεταν μακριά χερούλια.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα οι «βάφλες», οι οποίες έμοιαζαν πολύ με την όστια των καθολικών, αλλά ήταν αρκετά μεγαλύτερες σε μέγεθος, απεικόνιζαν θρησκευτικές εικόνες.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι Σταυροφόροι, ήταν από τους κύριους «διασπορείς» της «βάφλας», αφού την εισήγαγαν στη Βόρειο Ευρώπη. Στο «ταξίδι» αυτό, η ζύμη του γλυκού εμπλουτίστηκε με διάφορα επιπλέον υλικά, όπως το μέλι και το ανθόνερο.
Η πρώτη συνταγή για βάφλα χρονολογείται τον 14ο αιώνα, όπου σε ανώνυμο χειρόγραφο, ο άντρας, γράφει στη γυναίκα του τη συνταγή με λεπτομέρειες: «χτυπάμε μερικά αβγά σε ένα μπολ, αλατίζουμε ελαφρά και προσθέτουμε λίγο κρασί. Στη συνέχεια προσθέτουμε αλεύρι και ανακατεύουμε. Ψήνουμε το μείγμα και από τις δύο πλευρές ανάμεσα σε δυο καυτά μέταλλα. Αν το μείγμα κολλάει, περνάμε τα μέταλλα με λάδι ή λίπος»
Τον 16ο αιώνα η βάφλα απεικονίζεται σε πίνακες ζωγραφικής των Joachim de Beuckelaer, Pieter Aertsen και Pieter Bruegel.
Η δεύτερη συνταγή για βάφλα βρίσκεται σε χειρόγραφο που χρονολογείται τον 16ο αιώνα. Στη συνταγή αυτή αναφέρονται και άλλα συστατικά, όπως η ζάχαρη, το βούτυρο, η μαγιά και ορισμένα μπαχαρικά.
Εξάλλου, στα μέσα του 16ου αιώνα φαίνεται πως οι βάφλες είχαν «κλέψει» τις καρδιές της αριστοκρατίας της Γαλλίας. Λέγεται ότι ο Φρανσουά ο πρώτος, βασιλιάς από το 1494-1547 «les aimait beaucoup» τις λάτρευε.
Στην αυγή του 18ου αιώνα, η τιμή της ζάχαρης μειώθηκε και έτσι οι βάφλες έγιναν προσιτότερες. Την εποχή εκείνη, η Γερμανία είχε τα πρωτεία όσον αφορά στην παρασκευή του δημοφιλούς γλυκίσματος, «παίζοντας» μάλιστα με τις γεύσεις και εισάγοντας βάφλες αρωματισμένες με καφέ, με κάρδαμο, με μοσχοκάρυδο, αλλά και πασπαλισμένες με ζάχαρη. Την ίδια περίοδο στη Γαλλία οι βάφλες έγιναν πιο ανάλαφρες, με την προσθήκη μαρέγκας στη συνταγή, ξύσμα λεμόνι, ισπανικό κρασί και γαρύφαλο. Μάλιστα υπήρξε και συνταγή για σοκολατένιες βάφλες, όπου στο μείγμα προστίθετο τριμμένη σοκολάτα! Κάπως έτσι, η βάφλα, ανάλογα την περιοχή άρχισε να αποκτά «ταυτότητα».
Τον 19ο αιώνα οι βάφλες ήταν ένα από τα αγαπημένα γλυκά των Ευρωπαίων, ωστόσο στις αρχές του 20ου αιώνα, οι συνταγές για βάφλες ήταν σπάνιες σε βιβλία μαγειρικής, ενώ –σύμφωνα πάντα με πηγές- μόνο 29 ζαχαροπλάστες σε ολόκληρη τη Γαλλία γνώριζαν πώς να τις παρασκευάσουν.
Όμως, στα τέλη του 20ου αιώνα, η βάφλα μπήκε και πάλι δυναμικά στο προσκήνιο, με την ηλεκτρική μηχανή (βαφλιέρα) να κάνει την εμφανισή της περί το 1918. Μέχρι τα μέσα του 1930 πωλούνταν έτοιμα μίγματα για βάφλες, ενώ το 1953 εμφανίστηκαν και οι πρώτες κατεψυγμένες βάφλες που χρειάζονταν μόνο ζέσταμα.
Το δημοφιλές γλύκισμα εμφανίστηκε με τεράστια επιτυχία σε εκθέσεις τροφίμων όπως στην Expo 58 στις Βρυξέλλες, στο Seattle World’s Fair, το 1962 και δυο χρόνια μετά στο New York World’s Fair στις ΗΠΑ.
Το Ιστορικό Καφέ «Κήπος», με σεβασμό και αγάπη προς την ιστορία του ιδιαίτερου γλυκίσματος φέρνει στα Χανιά την πρώτη συνταγή χειροποίητης, φρεσκοψημένης βάφλας. Η ιδέα ανήκει στον Βασίλη Σταθάκη που εισάγει τις πρώτες ύλες από Γαλλία και Βέλγιο.
Το 2005 διοργανώνεται στα Χανιά, από το Ιστορικό Καφέ «Κήπος» η πρώτη βραδιά βάφλας στην Ελλάδα. Ένα χρόνο αργότερα κατοχυρώνεται πανελληνίως ο διακριτικός τίτλος Waffla’s House, από το Ιστορικό Καφέ «Κήπος» και τον Βασίλη Σταθάκη. Ο τίτλος παραχωρείται πλέον στην Ελλάδα με την μέθοδο της δικαιοχρησίας.
Εικόνα 1: Λεπτομέρεια από δύο γαλλικές μεταλλικές πλάκες όπου ψήνοντανοι βάφλες (moule à oublie / moule à gaufre), Μουσείο Lorrain
Εικόνα 2: Λεπτομέρεια από τον πίνακα του Pieter Bruegel’s Het gevecht tussen Carnaval en Vasten– από τις πρώτες εικόνες της “σύγχρονης” βάφλας
Εικόνα 3: Βελγική πλάκα όπου ψήνονταν οι βάφλες.
